พาราเซตามอล ยาสามัญธรรมดา(ที่ไม่ธรรมดา)

          ช่วงนี้ฝนตกบ่อย อากาศเปลี่ยนแปลงวันเว้นวัน คงมีหลายๆคนที่ภูมิคุ้มกันไม่แข็งแรงเจ็บป่วยกันแน่นอน และเมื่อเจ็บป่วยเป็นไข้ ยาอันดับแรกที่คาดว่าคนไทยส่วนใหญ่น่าจะรู้จักกันก็คือ ยาพาราเซตามอล (PARACETAMOL) นั่นเอง  หลายๆคนคงจะคิดว่าตัวเองทราบวิธีการรับประทานกันเป็นอย่างดีแล้วว่าหากเป็นผู้ใหญ่ต้องรับประทานครั้งละ 2 เม็ด ทุก 4-6 ชั่วโมง สำหรับเด็กก็ให้รับประทาน ตั้งแต่ครึ่งถึง 2 ช้อนชา (ซึ่งบางคนก็ไม่รู้หรอกครับว่าจริงๆต้องทานเท่าไหร่ก็อาศัยการกะประมาณเอาจากฉลากข้างขวดนี่แหละ) ซึ่งในความเป็นจริงนั้น ยาพาราเซตามอลนี้มีความจริงที่คุณยังไม่รู้กันอีกหลายประการซึ่ง ในฐานะของเภสัชกรนั้นคงจะปล่อยไปไม่ได้ ดังนั้นจึงขออนุญาตท่านผู้อ่านมาชี้แจงแถลงไขเรื่องวิธีการใช้และเก็บรักษาที่ถูกต้องดังต่อไปนี้ครับ

ภาพประกอบจาก

http://www.thaihealth.or.th/Content/26070-ปรับวิธีจ่าย'ยาพาราเซตามอล'.html

ข้อเท็จจริงประการที่ 1

      การรับประทานยาพาราเซตามอลนั้นควรรับประทานตามขนาดน้ำหนักตัวครับซึ่งถ้าคนที่ตัวใหญ่น้ำหนักตัวมากก็ไม่มีปัญหาอะไร ในขณะที่สาวๆบางคนสมัยนี้ ตัวเล็กเสียเหลือเกินครับ ยิ่งค่านิยมเรื่องความผอม หุ่นบางร่างน้อย กำลังมาแรงขนาดนี้แล้ว บางคนน้ำหนักตัวแค่ 40 กิโลกรัมเท่านั้น ถ้ารับประทานทีเดียว 2 เม็ดเลยอาจถือว่าได้รับยาเกินขนาดนะครับ ดังนั้นวิธีการที่ถูกต้องที่สุดก็คือ เอาน้ำหนักตัวเราคูณด้วย 10 ก็จะได้เป็นขนาดมิลลิกรัมของยาพาราเซตามอลที่เราควรรับประทานในแต่ละครั้งแล้วครับ เช่น คุณเอ (นามสมมติ) เป็นหญิงผอมบางน้ำหนักตัว 42 กิโลกรัม ก็เอา 42 คูณด้วย 10 เท่ากับ 420 มิลลิกรัม ซึ่งยาพาราเซตามอลแบบมาตรฐานทั่วไปมีขนาด 500 มิลลิกรัม ต่อเม็ด ดังนั้น ขนาดยาพาราเซตามอลที่คุณเอ ควรรับประทานก็คือ หนึ่งเม็ดนั่นเอง คุณทราบหรือไม่ว่าการรับประทานยาพาราเซตามอลเกินขนาดบ่อยๆ อาจส่งผลทำให้ตับทำงานหนัก เนื้อเยื่อตับบางส่วนถูกทำลาย ซึ่งแน่นอนว่าในอนาคตตับของคุณต้องมีปัญหาแน่นอนครับ ดังนั้นหากไม่มั่นใจในการใช้ยาแม้ว่าจะเป็นเรื่องยาสามัญง่ายๆก็อย่าวางใจ พึงปรึกษาเภสัชกรใกล้บ้านท่านก่อนใช้ยาทุกครั้งนะครับ

 
ข้อเท็จจริงประการที่ 2

      การจัดเก็บยาอย่างถูกต้อง สำหรับข้อนี้ไม่ได้เจาะจงเฉพาะยาพาราเซตามอลเท่านั้นนะครับหากแต่ เลยไปถึงยาสามัญประจำบ้านชนิดอื่นๆด้วยนะครับ เพราะการจัดเก็บยาที่ถูกต้องนั้นมีหลักการง่ายๆมากครับ คือ ต้องปลอดภัยและเป็นระเบียบ

      ในเรื่องของความปลอดภัยหมายถึง เราต้องจัดเก็บยาที่ใช้ภายนอกกับภายในออกจากกันอย่างชัดเจนเป็นสัดส่วนอย่าได้เอามาปนกันทีเดียว นอกจากนี้คำว่าปลอดภัยยังหมายถึงยาจะต้องปลอดภัยจาก แสงแดด ความร้อน และความชื้นด้วยนะครับ บางบ้านที่นิยมเอายาไปเก็บไว้ในห้องน้ำเหมือนหนังฝรั่งบางเรื่องเห็นทีจะบอกว่าไม่ถูกต้อง เนื่องจากอากาศบ้านเราไม่ได้แห้งเหมือนบ้านเขานะครับดังนั้น กลับตัวกลับใจหาที่เก็บใหม่จะดีกว่า

      

ข้อเท็จจริงประการที่ 3

   การใช้ยาพาราเซตามอลในเด็กเล็ก แนะนำกันไปหลายครั้งแล้วทีเดียวกับการใช้ยาน้ำลดไข้ในเด็กแต่ก็ยังมีคนที่ใช้ไม่ถูกต้องกันอยู่ดี เพราะฉะนั้นวันนี้ตั้งใจอ่านกันให้ดีๆนะครับ แล้วนำไปใช้ในชีวิตจริงด้วยเพื่อที่ลูกๆหลานๆของเราจะได้รับประทานยาไม่เกินขนาดกัน

    สำหรับการให้ยาพาราเซตามอลในเด็กก็มีหลักเกณฑ์การคำนวณการใช้ยาเช่นเดียวกันครับคือ ให้เอา 10 คูณด้วยน้ำหนักตัวซึ่งถ้าเด็กหนักประมาณ 20 กิโลกรัม ก็ให้รับประทานเท่ากับ 200 มิลลิกรัม ของยาพาราเซตามอลต่อครั้ง (10 x20 ) ซึ่งความยากมันอยู่ต่อจากตรงนี้นี่แหละครับ เพราะยาน้ำพาราเซตามอลมีหลายขนาดทั้ง 120, 160 และ 250 มิลลิกรัมต่อ1 ช้อนชา ซึ่งคุณพ่อคุณแม่ต้องดูข้างกล่องกันให้ดีๆนะครับ เพราะถ้าคำนวณผิดไปละก็เรื่องใหญ่เลยทีเดียว ทางที่ดีเพื่อความปลอดภัยของลูกหลานของท่านผมแนะนำว่าควรปรึกษาเภสัชกรใกล้บ้านท่านดีกว่าครับ

  ข้อเท็จจริงประการที่ 4

      การเก็บรักษายาน้ำพาราเซตามอล ซึ่งโดยทั่วไปผู้ปกครองหลายๆท่านมักเข้าใจกันวาควรเก็บยาในตู้เย็นจะเป็นการดีที่สุด แต่ทว่าในความเป็นจริงนั้น เนื่องจากตัวยาพาราเซตามอลมีความขมมาก ทำให้ต้องใช้น้ำตาลมาเป็นส่วนประกอบในสูตรเพื่อลดความขมของตัวยา ซึ่งเมื่อเก็บยาอยู่ในตู้เย็น อุณหภูมิที่ต่ำของตู้เย็นนั้นจะทำให้น้ำตาลสามารถละลายน้ำได้น้อยลงจึงตกตะกอนออกมา และทำให้ยาขวดนั้นดูเหมือนยาหมดอายุซึ่งในความเป็นจริงยานั้นยังสามารถใช้ได้เพียงแต่ต้องนำมาตั้งไว้ที่อุณหภูมิห้องซักพักเท่านั้น ดังนั้นเพื่อไม่ให้เกิดความเข้าใจผิดซึ่งอาจส่งผลทำให้สิ้นเปลืองเงินโดยใช่เหตุ คุณผู้ปกครองทั้งหลายควรเก็บยาน้ำพาราเซตามอลไว้ในตู้ยา ตามหลักการที่ได้นำเสนอไปก่อนหน้านี้ก็เพียงพอแล้วครับอีกประเด็นที่ควรระวังของยาน้ำพาราเซตามอลก็คือบางตำรับของยาจัดเป็นยาน้ำแขวนตะกอนซึ่งต้องมีการเขย่าขวดก่อนใช้ทุกครั้งครับ มิเช่นนั้นแล้วจะส่งผลให้เมื่อรับประทานในตอนแรกไข้จะไม่ลดเนื่องจากความเข้มข้นของยาต่ำเกินไป ในขณะที่เมื่อรับประทานไปถึงก้นขวด ยาก็จะมีความเข้มข้นที่สูงเกินไปทำให้เป็นอันตรายได้

เป็นอย่างไรบ้างครับ ยาธรรมดาๆ ที่เราเข้าใจกันว่าใช้ได้อย่างง่ายดายกลับมีข้อควรระวังมากมายถึงขนาดนี้ดังนั้นพึงระลึกถึงความจำเป็นของการใช้ยาอย่างถูกต้องและอันตรายที่อาจเกิดตามมาในทุกครั้งก่อนการใช้ยานะครับ

ด้วยความปรารถนาดีจาก มูลนิธิเพื่อการวิจัยและพัฒนาระบบยา และ เว็บไซต์ yaandyou.net ครับ

เรียบเรียงโดย

เภสัชกรศรายุทธ ทัฬหิกรณ์

เอกสารอ้างอิง (References)

1. Armstrong, L., Goldman, P., Lacy, F., Lance, L.,2003, Drug Information Handbook, Lexi-Comp’s Canada

2.นายแพทยสุรเกียรติ อาชานุภาพ, ตำราการตรวจรักษาโรคทั่วไป,บริษัท พิมพ์ดี จำกัด, กรุงเทพมหานคร

ค้นหาข้อมูลเรื่องยาและสุขภาพได้ที่ www.YaAndYou.net

“ยากับคุณ” (www.YaAndYou.net) เป็นเว็บไซต์สำหรับสืบค้นและบริการข้อมูลความรู้ด้านยาและสุขภาพ เพื่อส่งเสริมการใช้ยาและการดูแลสุขภาพอย่างถูกต้องเหมาะสม ร่วมกันพัฒนาขึ้นโดยมูลนิธิเพื่อการวิจัยและพัฒนาระบบยา (วพย.) และศูนย์เทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกส์และคอมพิวเตอร์แห่งชาติ (เนคเทค) ยากับคุณเป็นเว็บไซต์ที่มีฐานข้อมูลด้านยาที่ใหญ่ที่สุดของไทย เปิดให้บริการฟรี 24 ชั่วโมง สืบค้นไว อุ่นใจเมื่อใช้ยา

Key: พารา, พาราเซตามอล, ยาสามัญ, paracetamol

แหล่งข้อมูล
http://www.yaandyou.net/index.php/2010-08-29-14-17-09/2010-09-09-03-12-56/item/514-2011-08-10-08-05-33.html